Στρατηγικές ενίσχυσης της συγκέντρωσης του παιδιού

Πολλά παιδιά δυσκολεύονται να συγκεντρωθούν, είτε γιατί έχουν ΔΕΠΥ (Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχή-Υπερκινητικότητα), είτε για άλλους διαφορετικούς λόγους, π.χ. συναισθηματικούς, διαφορετικές διαταραχές κλπ. Κάποιες φορές τα παιδιά φαίνεται να έχουν δυσκολίες συγκέντρωσης, αλλά απλά βαριούνται με κάποια δραστηριότητα και γρήγορα στρέφουν την προσοχή τους σε κάτι πιο διασκεδαστικό. Επιπλέον πρέπει να θυμόμαστε, ότι τα μικρά παιδιά είναι φυσιολογικό να μην μπορούν να συγκεντρωθούν για αρκετά λεπτά σε μια δραστηριότητα.

Υπάρχουν διάφοροι τρόποι για να ενισχύσουμε την συγκέντρωση των παιδιών. Φυσικά αυτές οι στρατηγικές δεν είναι θεραπεία για την ΔΕΠΥ ή για άλλη διαταραχή συγκέντρωσης, παρά μόνο αποτελούν μέρος ενός εξειδικευμένου θεραπευτικού προγράμματος.

Παιχνίδι
Γενικά θα πρέπει να έχουμε κατά νου, ότι τα παιδιά μαθαίνουν περισσότερο και πιο γρήγορα όταν παίζουν. Κρατήστε λοιπόν μακριά τάμπλετ, υπολογιστές και άλλες ηλεκτρονικές συσκευές και εντάξτε σε δραστηριότητες, μαθησιακές και μη, το στοιχείο του παιχνιδιού. Συγκεκριμένα υπάρχουν κάποιες κατηγορίες παιχνιδιών που βοηθούν λίγο παραπάνω την συγκέντρωση.

• Παιχνίδια σκέψης: μπορείτε να εκπαιδεύσετε και να δυναμώσετε την ικανότητα συγκέντρωσης του παιδιού με παιχνίδια που χρειάζονται σκέψη, σχεδιασμό και χρήση μνήμης. Σταυρόλεξα, παζλ και παιχνίδια με κάρτες, όπως UNO.
• Σειροθέτηση: η σύνδεση μεταξύ σειροθέτησης και συγκέντρωσης είναι υψηλή. Η ακολουθία συνταγών και το να βάζεις πράγματα στην σειρά αλφαβητικά είναι εξαιρετικές δραστηριότητες για παιδιά που έχουν δυσκολίες συγκέντρωσης.
• Παιχνίδια αυτοσυγκράτησης, στα οποία πρέπει να μείνει ακίνητο το παιδί, όπως «αγαλματάκια ακούνητα», βοηθούν το παιδί, καθώς με την επανάληψη εξασκείται ο εγκέφαλος του παιδιού και παράλληλα βελτιώνεται η μνήμη.

Υγιεινή διατροφή

Η υγιεινή διατροφή έχει άμεση σύνδεση με την συγκέντρωση του παιδιού. Η διατροφή με έτοιμο φαγητό ή φαγητό πλούσιο σε ζάχαρη είναι βλαβερή τόσο για την σωματική υγεία όσο και την νοητική, ενώ μια διατροφή πλούσια σε βιταμίνες και πρωτεΐνες όπως φρούτα, λαχανικά, ξηρούς καρπούς, αυγά και άπαχο κρέας, βοηθά στην αύξηση της αντίληψης και συγκέντρωσης.

• Καφεΐνη: μια πρόσφατη έρευνα στην Αμερική δείχνει ότι τα παιδιά έχουν αυξήσει την πρόσληψη καφεΐνης και τα καφεϊνούχα ποτά ενέργειας. Αυτό τους δίνει μια ανθυγιεινή δόση ζάχαρης, η οποία θα οδηγήσει σε αύξηση της ενέργειας αργότερα, δημιουργώντας υπερκινητικότητα, δυσκολία συγκέντρωσης και δυσκολίες στον ύπνο.

Η ρουτίνα είναι σημαντική

Είναι πολύ σημαντικό να διατηρείτε ένα πρόγραμμα για το παιδί, ακόμα και αν είναι ένα ευέλικτο πρόγραμμα. Για παράδειγμα, το παιδί γυρνάει από το σχολείο στις 2, τρώει φαγητό στις 2.30, διαβάζει στις 3.30 κ.ο.κ. Αυτός ο προγραμματισμός δεν βοηθά μόνο στην διαχείριση χρόνου, αλλά επιπλέον βοηθά τον εγκέφαλο του παιδιού να γνωρίζει πότε πρέπει να διαβάσει. Και αυτό με τη σειρά του βοηθά στην συγκέντρωση. Το παιδί ξέρει, ότι μετά το φαγητό θα κάνει τα μαθήματα για την επόμενη μέρα, οπότε θα προετοιμαστεί κατάλληλα για να μπει σε «κατάσταση μελέτης».

Ύπνος και διαλείμματα

Πολλά παιδιά είναι ικανά να συγκεντρωθούν καλύτερα μετά από έναν καλό νυχτερινό ύπνο. Ένας σύντομος ύπνος των 20 λεπτών μετά το σχολείο ή το απόγευμα βοηθά στην αναπλήρωση τη ενέργειας. Επιπλέον, το παιδί θα πρέπει να είναι χορτάτο και να έχει πάει τουαλέτα, πριν ξεκινήσει το διάβασμα του σχολείου, καθώς είναι ανάγκες, για τις οποίες τα παιδιά διακόπτουν πολύ συχνά την διαδικασία της μελέτης.

Χωρίστε μεγαλύτερες δουλειές σε μικρότερες

Το να διαβάσει το παιδί ολόκληρα κεφάλαια χωρίς διάλειμμα, είναι αρκετά δύσκολο. Είναι πάντα καλύτερο να το χωρίζετε σε παραγράφους ώστε το παιδί να έχει την αίσθηση της προόδου ολοκληρώνοντας μικρότερα μέρη της εργασίας. Επιπλέον, αυτό θα του δώσει κίνητρο να συνεχίσει. Αυτή η τακτική μπορεί να βοηθήσει και σε δουλειές του σπιτιού, όχι μόνο στο διάβασμα.

Βρείτε τον τρόπο που μαθαίνει το παιδί σας

Δεν μαθαίνουν όλα τα παιδιά με τον ίδιο τρόπο. Κάποια παιδιά επεξεργάζονται τις πληροφορίες ευκολότερα όταν τις βλέπουν, κάποια όταν τις ακούν και κάποια όταν έχουν πρακτική γνώση αυτών των πληροφοριών. Είναι σημαντικό να κατανοήσετε σε ποια κατηγορία ανήκει το παιδί σας, καθώς αυτό θα βοηθήσει το παιδί να μαθαίνει πιο γρήγορα, να μην κουράζετε και άρα μειώνει τις συνθήκες χαμηλής συγκέντρωσης.

• Οπτικός τύπος: τα παιδιά με αυτόν τον τύπο μάθησης κατανοούν καλύτερα τις οπτικές πληροφορίες. Σε αυτή τη περίπτωση, το παιδί θα μπορεί να συγκεντρωθεί καλύτερα, εφόσον θα μπορεί να διαβάσει τις πληροφορίες και να τις γράψει. Επιπλέον, βοηθούν οι σύντομες σημειώσεις, η ζωγραφική και το σχέδιο.
• Ακουστικός τύπος: τα παιδιά με αυτόν τον τύπο μαθαίνουν καλύτερα, όταν ακούν τις πληροφορίες, για παράδειγμα με το να διαβάζουν δυνατά ένα κείμενο ή να ακούν κάποιον άλλο να το διαβάζει. Για αυτό το λόγο, μπορεί να βρίσκουν τα ακουστικά βιβλία καλύτερα από τα συμβατικά.
• Κιναισθητικός τύπος: τα παιδιά με αυτόν τον τύπο μάθησης, χρησιμοποιούν την αφή και χρειάζονται να πιάνουν και να αισθάνονται το αντικείμενο για να το επεξεργαστούν καλύτερα. Για αυτά τα παιδιά, η μάθηση μέσω πρακτικής είναι αποτελεσματικότερη παρά μέσω της όρασης ή ακοής. Για παράδειγμα εάν το παιδί θέλει να μάθει για τους πλανήτες μπορεί να φτιάξει πλανήτες με διάφορα υλικά και χρώματα, να πάει σε πλανητάριο κ.λπ. Ένα παιδί που ανήκει σε αυτόν τον μαθησιακό τύπο και μαθαίνει τα γράμματα, θα βοηθηθεί περισσότερο μέσω της κίνησης, για παράδειγμα να φτιάξει τα γράμματα με το σώμα του.

Προετοιμάστε το παιδί για το επόμενο βήμα

Όταν το παιδί σας είναι απασχολημένο, πείτε του τι θα πρέπει να κάνει μετά , αλλά δώστε του μερικά λεπτά να προετοιμαστεί για να ξεκινήσει την νέα δραστηριότητα. Για παράδειγμα, μην του πείτε ξαφνικά, ότι πρέπει αμέσως να διαβάσει, ενώ παίζει στο τάμπλετ. Καλύτερα να του πείτε, ότι σε 10 λεπτά το τάμπλετ κλείνει για να ξεκινήσει η μελέτη και μετά ξαναπείτε το στα 5 λεπτά. Μπορείτε ακόμα και χρονόμετρο να χρησιμοποιήσετε.

Βάλτε στόχους μικρής διάρκειας

Βάλτε ένα χρονικό περιορισμό για την επίτευξη του στόχου. Εάν πρόκειται για μελέτη, τότε μπορείτε να πείτε ότι ένας συγκεκριμένος αριθμός σελίδων ή κεφαλαίων θα πρέπει να ολοκληρωθεί μέσα σε συγκεκριμένα λεπτά. Να θυμάστε ότι ο μέσος όρος χρόνου συγκέντρωσης για έναν ενήλικα είναι περίπου 42 λεπτά, συνεπώς ο χρόνος για ένα παιδί θα πρέπει να είναι λιγότερος, περίπου 15-20 λεπτά. Φυσικά, κάποια παιδιά δυσκολεύονται να λειτουργήσουν κάτω από την πίεση του χρόνου, οπότε πάντα σκεφτόμαστε τι ταιριάζει σε κάθε παιδί ξεχωριστά.

Σύστημα επιβράβευσης

Αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα σοκολάτες ή παιχνίδια. Η επιβράβευση μπορεί να είναι σε μια μορφή επαίνου, κάτι που αγαπούν, όπως αυτοκόλλητα ή κάτι που αγαπούν να κάνουν. Έτσι τους δίνετε κίνητρο να συνεχίσουν. Για παράδειγμα, βόλτα στο πάρκο ή στην παιδική χαρά, παιχνίδι με τους γονείς. Αφιερώστε χρόνο, κάντε δραστηριότητες και μην επιβραβεύετε απαραίτητα με υλικά αγαθά.

Επιτρέψτε τους περισπασμούς

Τα παιδιά είναι συχνά γεμάτα ενέργεια. Δώστε τους χρόνο να εκφράσουν την ενέργεια αυτή, όταν έχουν τελειώσει την εργασία τους, έτσι ώστε να συγκεντρωθούν για την επόμενη. Είναι πολύ βοηθητικό, εάν το παιδί κάνει κάτι τελείως διαφορετικό για λίγο. Η κίνηση πάντα βοηθά την μάθηση, επομένως το παιδί μπορεί να χοροπηδήσει ή τρέξει για λίγο και ύστερα να συνεχίσει. Φυσικά δεν αφήνουμε την κατάσταση να ξεφύγει και θέτουμε όρια.

Yoga και ασκήσεις αναπνοής

Ας είμαστε ειλικρινείς, ζούμε σε έναν κόσμο με πληθώρα ερεθισμάτων και περισπασμούς. Ακόμα και για εμάς τους ενήλικες είναι δύσκολο πολλές φορές να συγκεντρωθούμε. Η yoga και οι απλές χαλαρωτικές ασκήσεις, όπως οι βαθιές αναπνοές, οι νοητές θετικές εικόνες και σκέψεις, βοηθούν τις εγκεφαλικές δραστηριότητες και την συγκέντρωση.

Χρησιμοποιήστε την ενέργεια τους αποτελεσματικά

Κάποια παιδιά έχουν περισσότερη ενέργεια τα πρωινά, ενώ άλλα έχουν το απόγευμα. Η μελέτη ή άλλες δραστηριότητες καλό είναι να γίνουν όταν το παιδί έχει περισσότερη διάθεση και ενέργεια, ώστε να συγκεντρωθεί καλύτερα. Πάντα ξεκινάμε με τις δυσκολότερες δραστηριότητες ή εργασίες, έτσι ώστε, όταν αρχίσουν και πέφτουν τα επίπεδα ενέργειας να έχετε φτάσει σε ευκολότερες εργασίες.

Συμπερασματικά, όπως κάθε δεξιότητα, έτσι και η συγκέντρωση μπορεί να βελτιωθεί. Φυσικά σε περιπτώσεις νευροβιολογικών διαταραχών τα αποτελέσματα μπορεί να μην είναι τόσο θετικά. Σε περίπτωση που το παιδί αντιμετωπίζει έντονες δυσκολίες συγκέντρωσης για αρκετό διάστημα θα πρέπει να εξετάζεται από Αναπτυξιολόγο ή Παιδοψυχίατρο και να γίνεται παραπομπή σε ειδικό θεραπευτή, όταν κρίνεται απαραίτητο.

Από την ομάδα Synopsis

Αγγελίνα Χατζάκη, Εργοθεραπεύτρια