Αισθητηριακό Παιχνίδι

Όταν ένα παιδί γεννιέται, τα αισθητηριακά του συστήματα δεν είναι πλήρως ανεπτυγμένα, αλλά ωριμάζουν μέσα στους επόμενους μήνες. Κάθε νέα εμπειρία που αποκτά μέσω διαφορετικής αίσθησης, δημιουργεί νευρικές συνδέσεις που αναπτύσσουν την αρχιτεκτονική του εγκεφάλου του. Οι αισθήσεις είναι το μέσο του παιδιού να εξερευνήσει και να κατανοήσει τον κόσμο.

Ποια είναι τα οφέλη του αισθητηριακού παιχνιδιού;

1. Βοηθάει την ανάπτυξη του εγκεφάλου, καθώς συμβάλλει στη δημιουργία νέων νευρικών συνδέσεων. Έτσι αναπτύσσονται νέες δεξιοτήτων και οδηγεί στη βέλτιστη μάθηση και συγκράτηση πληροφοριών.

2. Αναπτύσσει την ενημερότητα σώματος, δηλαδή η δεξιότητα που συνδυάζει το σχήμα σώματος, δηλαδή που βρίσκεται το σώμα μας στο χώρο και την εικόνα σώματος, δηλαδή πού βρίσκονται τα μέλη του σώματος μας και τι κάνουν. Η δεξιότητα αυτή είναι απαραίτητη για την ανάπτυξη των κινητικών δεξιοτήτων.

3. Βελτιώνει τις κινητικές δεξιότητες και συγκεκριμένα τον αδρό και λεπτό κινητικό συντονισμό.

4. Ενισχύει την ανάπτυξη στρατηγικών επίλυσης προβλημάτων.

5. Βελτιώνει τις δεξιότητες λόγου, καθώς μέσα από την εξερεύνηση νέων ερεθισμάτων, τα παιδιά ανακαλύπτουν νέους τρόπους για να περιγράψουν αντικείμενα που βρίσκουν γύρω τους.

6. Βοηθάει την συναισθηματική ρύθμιση και την ρύθμιση συμπεριφοράς. Μερικοί τύποι αισθητηριακών παιχνιδιών μπορούν να ηρεμήσουν η και να βοηθήσουν τα παιδιά με την αυτορρύθμιση.

7. Βελτιώνει τις κοινωνικές δεξιότητες. Η διαδικασία ανταλλαγής εμπειριών με τους γονείς και με άλλα παιδιά κατά την διάρκεια του αισθητηριακού παιχνιδιού προάγει την κοινωνική και συναισθηματική ανάπτυξη.

Τα οφέλη λοιπόν του αισθητηριακού παιχνιδιού είναι πολλά. Πάμε να δούμε τώρα και τις δραστηριότητες μέσω των οποίων μπορεί κάθε σύστημα να λάβει επιπλέον ερεθίσματα.

1. Αιθουσαίο Σύστημα: μας βοηθάει στην αντίληψη της θέσης και κίνησης της κεφαλής και του σώματος, στην κίνηση των ματιών και στην ισορροπία. Δραστηριότητες που αναπτύσσουν ένα υγιές αιθουσαίο σύστημα είναι:

• Δραστηριότητες στην παιδική χαρά, όπως τραμπάλα, κούνια, γύρω- γύρω, τσουλήθρα

• Πρηνή θέση σε κούνια ή αιώρα και να την κουνάει με τα χέρια

• Να χοροπηδάει στο κρεβάτι, σε τραμπολίνο ή καθιστή σε φουσκωτή μπάλα (hippity hop)

• Το ποδήλατο και η κολύμβηση

• Το κύλισμα από τη μια άκρη του χαλιού στην άλλη (βαρελάκι)

• Τούμπες σε μαλακή επιφάνεια

• Να περπατάει στην άκρη του πεζοδρομίου με το ένα πόδι μπροστά από το άλλο

• Μπάρες/δοκός ισορροπίας

2. Ιδιοδεκτικό Σύστημα: Το σύστημα αυτό παίρνει πληροφορίες από τους μυς μας, τένοντες και συνδέσμους και μας δίνει μια αίσθηση του πού βρίσκεται το σώμα μας στον χώρο και τα όρια του σώματος μας. Όταν τραβούμε ή σπρώχνουμε κάτι βαρύ, οι αρθρώσεις απομακρύνονται λίγο ή συμπιέζονται, στέλνοντας πληροφόρηση στον εγκέφαλο για την δύναμη και το εύρος της κίνησης. Για να ενισχυθεί το σύστημα προτείνονται οι εξής δραστηριότητες:

• Σκαρφάλωμα σε τοίχο αναρρίχησης, σε ένα έπιπλο, σκοινί, στην τσουλήθρα (από κάτω προς τα πάνω)

• Μονόζυγο

• Έρπισμα κάτω από έπιπλα με εναλλαγή ποδιών χεριών (σαν κομάντο)

• Σπρώξιμο βαριών αντικειμένων και επίπλων

• Τράβηγμα σκοινιού (διελκυστίνδα) και τέντωμα λάστιχου γυμναστικής

• Παιχνίδια με βαριές μπάλες, όπως του μπάσκετ

• Χειροκίνητο στύψιμο πορτοκαλιών για να φτιάξει χυμό

• Συμμετοχή σε δουλειές σπιτιού, για παράδειγμα να κουβαλήσει 2 τσάντες σουπερμάρκετ, να κουβαλήσει μια μετρίου βάρους λεκάνη με ρούχα για άπλωμα κ.α.

Για λόγους υγείας προσέχουμε πόσο βάρος σηκώνει ένα παιδί. Το βάρος του αντικειμένου δεν πρέπει να ξεπερνά το 10% του βάρους του παιδιού.

3. Απτικό Σύστημα: Είναι ουσιαστικά η αίσθηση της αφής, που έχει υποδοχείς στο δέρμα. Το ιδιοδεκτικό και το απτικό σύστημα ενισχύουν την ενημερότητα σώματος, η οποία είναι απαραίτητη για έναν καλό κινητικό συντονισμό. Για να ενισχυθεί το σύστημα αυτό καλό είναι να υπάρχει ποικιλία υλικών.

• Παιχνίδι και πυργάκια στην άμμο ή σε μικρό βοτσαλάκι

• Παιχνίδια σε γρασίδι

• Κηπουρική για ενασχόληση με χώμα (φύτευση σε γλάστρες ή σε κήπο)

• Παιχνίδι με νεροπίστολα (η επαφή με το νερό στο σώμα είναι απτικό ερέθισμα)

• Τύλιγμα και ξετύλιγμα με κουβέρτες διαφορετικών υφών (φλις, βαμβακερή κ.α.), όπως στο βαρελάκι

• Μεγάλα κουτιά γεμάτα με διαφορετικά υλικά το καθένα ή και με συνδυασμούς υλικών (όσπρια, ρύζι, αλεύρι, νερό με σαπουνάδα, αφρός ξυρίσματος, δακτυλομπογιές, ζελέ, πετραδάκια, χώμα, καλαμπόκι, πομ- πομ, φύλλα, χόρτα, κουκουνάρια κ.α.)

• Χρησιμοποιήστε στο μπάνιο ένα σφουγγάρι με διαφορετικές υφές

• Παιχνίδι σε πισίνα γεμάτη μπαλάκια

4. Οπτικό Σύστημα: είναι υπεύθυνο για την λειτουργία της όρασης, μέσω της οποίας αναγνωρίζει τι είναι αυτό που βλέπει και που βρίσκεται στο χώρο. Δραστηριότητες για την ενίσχυση του οπτικού συστήματος είναι:

• Παιχνίδια με διαφορετικά χρώματα και φωτάκια

• Παιχνίδια με αντιθέσεις (έντονα και απαλά χρώματα) αλλά και σχήματα

• “Κρυφτούλι”: θα πρέπει το παιδί να βρει αντικείμενα που έχετε κρύψει στο δωμάτιο ή και στην αυλή

• Λαβύρινθοι (3D όπου το παιδί μετακινεί την βάση ή και στο χαρτί)

• Κατασκευαστικά παιχνίδια με πρότυπο (δηλαδή αντιγράφει από κάποια εικόνα) ή και ελεύθερη κατασκευή

• Καλειδοσκόπιο

5. Ακουστικό Σύστημα: το όργανο που ανιχνεύει τον ήχο είναι το αυτί. Δέχεται τις ακουστικές πληροφορίες και τις μεταβιβάζει μέσω του νευρικού συστήματος στον εγκέφαλο, ώστε να γίνει επεξεργασία και αναγνώριση του ήχου και της πηγής του. Το αυτί παίζει σημαντικό ρόλο και στην ισορροπία και στάση του σώματος. Ακολουθούν ακουστικές δραστηριότητες:

• Ηχοτόμπολα

• Μουσικά όργανα και γενικά μουσική με διαφορετική ένταση και τέμπο

• Παραγωγή μουσικής με αντικείμενα (χτύπημα αντικειμένων με το χέρι ή με μια ξύλινη κουτάλα)

• Σφυρίχτρες (διαιτητή, πουλιών κλπ)

• Άκουσμα, αναγνώριση και μίμηση ήχων φύσης και ζώων

• Ηχογράφηση ήχων από την αυλή ή και τον δρόμο και προσπάθεια αναγνώρισης

6. Οσφρητικό και Γευστικό Σύστημα: τα συστήματα όσφρησης και γεύσης συνδέονται στενά. Μέσω των αντίστοιχων αισθητήριων οργάνων και υποδοχέων λαμβάνει ο εγκέφαλος πληροφορίες και αναγνωρίζει μυρωδιές και γεύσεις. Δραστηριότητες που μπορεί να κάνει το παιδί είναι:

• Αναγνώριση διαφορετικών τροφών με κλειστά μάτια (θα μπορεί μόνο να μυρίζει και να φάει)

• Πειραματισμός με τροφές διαφορετικής θερμοκρασίας

• Ταξινόμηση αντικειμένων με γνώμονα την μυρωδιά (ποια μυρίζουν άσχημα και ποια όμορφα)

• Ταξινόμηση με βάση την γεύση (γλυκό, ξινό, πικρό, αλμυρό)

• Κολάζ με μπαχαρικά

Οι δραστηριότητες είναι ενδεικτικές. Μπορούν να συνδυαστούν μεταξύ τους δραστηριότητες διαφορετικών συστημάτων. Προσέχουμε πάντα να υπάρχει ποικιλία ερεθισμάτων, αλλά να μην είναι χαοτικό για το παιδί.

Να τονιστεί επίσης ότι το ελεύθερο αισθητηριακό παιχνίδι είναι απαραίτητο και σημαντικότερο του οργανωμένου, καθώς με αυτόν τον τρόπο αναπτύσσει το παιδί καλύτερα τα αισθητηριακά του συστήματα.

Από την ομάδα Synopsis

Αγγελίνα Χατζάκη, Εργοθεραπεύτρια