Δραστηριότητες ενίσχυσης της απτικής διάκρισης

Το απτικό σύστημα είναι το πρώτο που αναπτύσσεται σε ένα έμβρυο και παίζει πολύ σημαντικό ρόλο για την κινητική, γνωστική και συναισθηματική ανάπτυξη. Όταν είναι στην αγκαλιά της μητέρας ή του πατέρα δέχεται πολλά απτικά ερεθίσματα, που το βοηθούν να ηρεμήσει και να ρυθμίσει το συναίσθημα του. Επίσης, όλα τα μωρά βάζουν αντικείμενα στο στόμα και μέσω των απτικών ερεθισμάτων που δέχονται μαθαίνουν και ανακαλύπτουν τις ιδιότητες των αντικειμένων (μικρό-μεγάλο, μαλακό-σκληρό κ.α.). Έτσι το σώμα μαθαίνει να διακρίνει τα αντικείμενα γύρω του.

Επιπλέον, η αφή βοηθά σημαντικά στην αδρή και λεπτή κινητικότητα και τον κινητικό προγραμματισμό. Ένα παιδί, που έχει λάβει από μικρή ηλικία μια ποικιλία κατάλληλων απτικών ερεθισμάτων, παρουσιάζει καλή ενημερότητα σώματος, σωματογνωσία και καλό αδρό και λεπτό συντονισμό.

Για παράδειγμα χειρίζεται ικανοποιητικά την μπάλα και κάνει εύκολα κουτσό, ενώ μπορεί να παίξει με την πλαστελίνη ή να κόψει με το ψαλίδι. Αντίθετα, παιδιά με μειωμένη απτική διάκριση παρουσιάζουν συνήθως αδεξιότητα, δυσκολία στον κινητικό συντονισμό και δυσκολία στον χειρισμό αντικειμένων με τα δάκτυλα.

Εάν είστε εργοθεραπεύτρια, μπορείτε να πάρετε ιδέες από τις παρακάτω δραστηριότητες ενίσχυσης της απτικής διάκρισης για παιδιά. Το μυστικό είναι η πληθώρα υλικών, ώστε τα απτικά ερεθίσματα είναι πολλά και διαφορετικά.

• Γεμίστε ένα κουτί φακές ή ρύζι και κρύψτε μικρά παιχνιδάκια αλλά και καθημερινά αντικείμενα όπως κλειδί, μανταλάκια, κέρματα κ.α.. Το παιδί φοράει ένα μαντίλι στα μάτια για να μην βλέπει και με τα χέρια του ψάχνει μέσα στο κουτί τα παιχνίδια. Εάν το παιδί δεν ανέχεται το μαντήλι ή να έχει αρκετή ώρα κλειστά τα μάτια του, μπορείτε να βάλετε ένα χαρτόνι μπροστά στο παιδί, ώστε να μην έχει οπτική επαφή με το κουτί. Όταν πιάσει ένα αντικείμενο, θα πρέπει να το αναγνωρίσει με την αίσθηση της αφής και να το κατονομάσει.

• Απλώστε σαντιγί ή αφρό ξυρίσματος σε έναν δίσκο ή καθρέπτη. Το παιδί μπορεί με το δάκτυλο του να φτιάχνει γραμμές, κύκλους, φατσούλες, γράμματα, αριθμούς κ.α. ανάλογα με την ηλικία του παιδιού.

• Τοποθετήστε άμμο σε έναν δίσκο και βρέξτε τη με λίγο νερό ή αν έχετε πρόσβαση σε παραλία, παίξτε με την άμμο εκεί. Το παιδί σχηματίζει διάφορα σχέδια όπως σπίτι, ήλιο, απλά σχήματα κ.α. Μπορεί φυσικά να φτιάξει και 3D σχήματα.

  

• Σε 2 κουτιά ή μεγάλες πλαστικές λεκάνες βάλτε νερό με σαπουνάδα. Το παιδί μπορεί να παίξει με την σαπουνάδα κάνοντας αφρό. Μπορείτε να ρίξετε πλαστικά ψαράκια για να τα ψαρεύει με ένα διχτάκι. Μετά θα πρέπει να μεταφέρει με τις χούφτες του νερό από το ένα κουτί στο άλλο. Επιπλέον, μπορεί να χρησιμοποιήσει κουτάλα και ποτήρι για να μεταφέρει το νερό.

• Φτιάξτε ζυμάρι με το παιδί ή χρησιμοποιήστε πλαστελίνη. Κρύψτε μέσα στο ζυμάρι/πλαστελίνη πολύ μικρά αντικείμενα, π.χ. 5-10 χαντρούλες ή χοντρές φακές και ζητήστε από το παιδί να τις βρει πάλι με κλειστά τα μάτια.

  

• Απλώστε στο πάτωμα ένα μεγάλο χαρτόνι ή μια πλαστική επιφάνεια. Το παιδί θα χρησιμοποιήσει δακτυλομπογιές, ώστε να ζωγραφίσει με τα χέρια και με τα πόδια.

• Φτιάξτε ζελέ η χρησιμοποιήστε slime και βάλτε μέσα μικρά αντικείμενα, όπως ψαράκια. Το παιδί πρέπει να διαλύσει τον ζελέ για να πιάσει τα αντικείμενα. Μπορεί να έχει κλειστά τα μάτια και να προσπαθεί να αναγνωρίσει και τα αντικείμενα.

• Μαζέψτε διάφορες μαλακές και σκληρές επιφάνειες και υλικά, όπως γρασίδι, γκοφρέ, βότσαλα κ.α., τοποθετήστε τα σε πλαστικά κουτιά και αφήστε το παιδί να περπατήσει μέσα σε αυτά.

Οι δραστηριότητες είναι σίγουρα ενδεικτικές, καθώς υπάρχουν πολλά διαφορετικά υλικά, τα οποία μπορεί κάποια θεραπεύτρια να χρησιμοποιήσει, ώστε να ενισχύσει την απτική διάκριση. Φυσικά χρειάζεται και προσαρμογή, ανάλογα με την ηλικία και τις ικανότητες του παιδιού. Προτιμούμε πάντα να ξεκινούμε από εύκολες δραστηριότητες και σταδιακά να αυξάνουμε την δυσκολία και την πολυπλοκότητα.

Για παράδειγμα θα μπορούσε η δραστηριότητα με το ζελέ και τα ψαράκια να συνεχίσει ενισχύοντας και άλλα αισθητηριακά συστήματα, όπως το αιθουσαίο και το ιδιοδεκτικό. Το παιδί μπορεί να βρίσκει ένα ψαράκι μέσα στο ζελέ και μετά να πρέπει να συρθεί κάποια μέτρα στο πάτωμα, μετά να περπατήσει πάνω σε διαφορετικές επιφάνειες και τέλος να ρολάρει μέχρι ένα κουτί για να βάλει μέσα το ψαράκι.

Πάντα σκεφτόμαστε τις ανάγκες του παιδιού και πως μπορούμε να συνδυάσουμε αισθητηριακά ερεθίσματα και ενίσχυση συγκεκριμένων δεξιοτήτων για να πετύχουμε τους στόχους που έχουμε θέσει.

Από την ομάδα του Synopsis

Αγγελίνα Χατζάκη, Εργοθεραπεύτρια