<h1>Στάδια ανάπτυξης λόγου και ομιλίας</h1>
Κάθε παιδί, ακόμα και μέσα στην ίδια οικογένεια, έχει τον δικό του ρυθμό γλωσσικής ανάπτυξης. Υπάρχουν κάποιες αποκλίσεις στις γλωσσικές ικανότητες ανάμεσα σε παιδιά ίδιας ηλικίας, παρόλα αυτά υπάρχουν κάποια τυπικά αναπτυξιακά στάδια.
Παρακάτω ακολουθούν αναλυτικά τα στάδια ανάπτυξης από την ηλικία των 1 μηνών έως και 7 ετών, όπως αναφέρονται από τον ΣΕΛΛΕ (Συλλόγος Επιστημόνων Λογοπαθολόγων Λογοθεραπευτών Ελλάδος)
Γέννηση έως 6 μηνών
<ul>
<li>Αναγνωρίζει ήχους</li>
<li>Εντοπίζει τον ήχο γυρνώντας το κεφάλι</li>
<li>Επαναλαμβάνει τους ίδιους ήχους</li>
<li>Συχνά ψιθυρίζει και βγάζει ευχάριστους ήχους</li>
<li>Μιμείται ήχους</li>
<li>Χρησιμοποιεί ήχους ή χειρονομίες για να υποδείξει ανάγκες</li>
<li>Χρησιμοποιεί διαφορετικό κλάμα για να εκφράσει διαφορετικές ανάγκες</li>
<li>Χαμογελάει όταν του μιλάνε</li>
<li>Χρησιμοποιεί τα φωνήματα /b/, /p/ και /m/ όταν μουρμουρίζει</li>
<li>Ποικίλει σε ύψος και ένταση η φωνή του</li>
</ul>
7 έως 12 μηνών
<ul>
<li>Καταλαβαίνει το ναι και το όχι</li>
<li>Καταλαβαίνει και αποκρίνεται στο όνομά του</li>
<li>Ακούει και μιμείται περισσότερους ήχους</li>
<li>Αναγνωρίζει λέξεις που σχετίζονται με συνηθισμένα αντικείμενα (π.χ. κούπα, - παπούτσι, χυμός)</li>
<li>Χρησιμοποιεί μεγάλη ποικιλία ήχων όταν μουρμουρίζει</li>
<li>Μιμείται μερικούς ήχους ακόμη και όταν κλαίει μόνο για να προκαλέσει την προσοχή</li>
<li>Ακούει όταν του μιλάς</li>
<li>Αρχίζει να μετατρέπει το μουρμούρισμα σε ακατάληπτη γλώσσα</li>
<li>Παράγει μία ή περισσότερες λέξεις</li>
<li>Χρησιμοποιεί ουσιαστικά</li>
<li>Έχει εκφραστικό λεξιλόγιο 1 – 3 λέξεων</li>
<li>Κατανοεί απλές εντολές</li>
</ul>
13 έως 18 μηνών
<ul>
<li>Χρησιμοποιεί πρότυπα επιτονισμού ενηλίκων</li>
<li>Χρησιμοποιεί ηχολαλία και μη καταληπτή ομιλία (νεολογισμοί)</li>
<li>Παραλείπει μερικά αρχικά σύμφωνα και σχεδόν όλα τα τελικά σύμφωνα</li>
<li>Ακολουθεί απλές εντολές</li>
<li>Αναγνωρίζει 1 με 3 μέρη του σώματος</li>
<li>Έχει εκφραστικό λεξιλόγιο από 3 έως 20 ή περισσότερες λέξεις (κυρίως ουσιαστικά)</li>
<li>Συνδυάζει χειρονομίες και λόγο</li>
<li>Κάνει έκκληση για τα περισσότερα από τα αντικείμενα που επιθυμεί</li>
</ul>
19 έως 24 μηνών
<ul>
<li>Χρησιμοποιεί λέξεις πιο συχνά από ασυνάρτητη ομιλία (νεολογισμούς)</li>
<li>Είναι 25 – 50% κατανοητό στους ξένους</li>
<li>Αρχίζει να συνδυάζει ουσιαστικά και ρήματα</li>
<li>Αρχίζει να χρησιμοποιεί αντωνυμίες</li>
<li>Χρησιμοποιεί κατάλληλο χρωματισμό στη φωνή για τις ερωτήσεις</li>
<li>Απαντά στην ερώτηση «τι είναι αυτό;»</li>
<li>Διασκεδάζει ακούγοντας ιστορίες</li>
<li>Γνωρίζει 5 μέρη του σώματος</li>
<li>Ονομάζει επακριβώς μερικά οικεία αντικείμενα</li>
<li>Έχει εκφραστικό λεξιλόγιο 50 με 100 ή και περισσότερες λέξεις</li>
<li>Έχει αντιληπτικό λεξιλόγιο 300 ή περισσότερων λέξεων</li>
</ul>
2 έως 3 ετών
<ul>
<li>Ο λόγος είναι καταληπτός 50 – 75%</li>
<li>Συνεχίζει να ηχολαλεί όταν συναντά δυσκολίες στο λόγο</li>
<li>Καταλαβαίνει το «ένα» και τα «πολλά»</li>
<li>Εκφράζει την ανάγκη για τουαλέτα (πριν, κατά τη διάρκεια ή μετά)</li>
<li>Ζητάει αντικείμενα με το όνομά τους</li>
<li>Δείχνει τις εικόνες σε βιβλίο ονομάζοντάς τις</li>
<li>Αναγνωρίζει διάφορα μέρη του σώματος</li>
<li>Ακολουθεί απλές εντολές και απαντά σε απλές ερωτήσεις</li>
<li>Απολαμβάνει να ακούει μικρές ιστορίες, τραγούδια και ρυθμούς</li>
<li>Κάνει ερωτήσεις με 1 ή 2 λέξεις</li>
<li>Χρησιμοποιεί φράσεις 3 – 4 λέξεων, με Υποκείμενο – Ρήμα – Αντικείμενο</li>
<li>Χρησιμοποιεί μερικές προθέσεις, άρθρα, ρήματα στον ενεστώτα, ομαλό πληθυντικό και ανώμαλους τύπους στον αόριστο</li>
<li>Έχει αντιληπτικό λεξιλόγιο 500 ή 900 ή περισσότερων λέξεων</li>
<li>Έχει εκφραστικό λεξιλόγιο 50 έως 250 ή περισσότερων λέξεων (ραγδαία ανάπτυξη κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου)</li>
<li>Παρουσιάζει πολλαπλά γραμματικά λάθη</li>
<li>Καταλαβαίνει τα περισσότερα πράγματα από αυτά που λέγονται</li>
<li>Μιλάει με δυνατή φωνή</li>
<li>Χρησιμοποιεί τα φωνήεντα σωστά</li>
<li>Χρησιμοποιεί σωστά σύμφωνα σε αρχική θέση</li>
<li>Χρησιμοποιεί περίπου 27 φωνήματα</li>
<li>Χρησιμοποιεί το βοηθητικό «είναι»</li>
<li>Χρησιμοποιεί μερικά ομαλά ρήματα στον αόριστο, κτητικά μορφήματα, αντωνυμίες και προστακτική</li>
</ul>
3 έως 4 ετών
<ul>
<li>Καταλαβαίνει τη λειτουργία των αντικειμένων</li>
<li>Καταλαβαίνει διαφορές στις έννοιες (σταματώ – ξεκινώ, μέσα – έξω, μικρό – μεγάλο)</li>
<li>Ακολουθεί εντολές που αποτελούνται από 2 και 3 μέρη</li>
<li>Ρωτάει και απαντάει σε απλές ερωτήσεις (ποιος, τι, που, γιατί)</li>
<li>Συχνά κάνει ερωτήσεις και ζητά λεπτομέρειες στις απαντήσεις</li>
<li>Χρησιμοποιεί την ομιλία για να εκφράσει συναισθήματα</li>
<li>Χρησιμοποιεί 4 με 5 λέξεις στις προτάσεις</li>
<li>Αναγνωρίζει αντικείμενα με το όνομά τους</li>
<li>Χειρίζεται επιδέξια τους ενήλικες και παρατηρεί</li>
<li>Χρησιμοποιεί ουσιαστικά και ρήματα πιο συχνά</li>
<li>Έχει αίσθηση του παρελθόντος και του μέλλοντος</li>
<li>Έχει ένα αντιληπτικό λεξιλόγιο 1200 – 2000 λέξεων</li>
<li>Έχει εκφραστικό λεξιλόγιο 800 – 1500 λέξεων</li>
<li>Ο λόγος είναι 80% καταληπτός</li>
<li>Η γραμματική βελτιώνεται αν και κάποια λάθη επιμένουν</li>
<li>Κατάλληλη χρήση του «είμαι» και «είναι» στις προτάσεις</li>
<li>Βάζει δύο γεγονότα σε χρονολογική σειρά</li>
<li>Συμμετέχει σε συζητήσεις</li>
<li>Συνεπής χρήση ομαλού πληθυντικού, κτητικών αντωνυμιών και ρημάτων αορίστου</li>
</ul>
4 έως 5 ετών
<ul>
<li>Κατανοεί τις έννοιες των αριθμών έως το 3</li>
<li>Αναγνωρίζει 1 έως 3 χρώματα</li>
<li>Έχει αντιληπτικό λεξιλόγιο 2800 ή περισσότερων λέξεων</li>
<li>Έχει εκφραστικό λεξιλόγιο 900 έως 2000 ή περισσότερων λέξεων</li>
<li>Μετράει ως το 10 μηχανικά</li>
<li>Χρησιμοποιεί γραμματικά σωστές προτάσεις</li>
<li>Χρησιμοποιεί προτάσεις 4 έως 8 λέξεων</li>
<li>Απαντά σε σύνθετες ερωτήσεις που αποτελούνται από 2 μέρη</li>
<li>Ρωτά για ορισμούς λέξεων</li>
<li>Μιλά με μια συχνότητα 186 λέξεων ανά λεπτό περίπου</li>
<li>Μειώνεται ο συνολικός αριθμός των επαναλήψεων</li>
<li>Παράγει σύμφωνα με 90% ακρίβεια</li>
<li>Μειώνεται σημαντικά ο αριθμός των συνεχών ηχητικών παραλείψεων και των υποκατάστατων</li>
<li>Ο λόγος του είναι συνήθως καταληπτός από τους ξένους</li>
<li>Μιλά σχετικά με εμπειρίες στο σχολείο, σε σπίτια φίλων κτλ.</li>
<li>Αναμεταδίδει με ακρίβεια μια μεγάλη ιστορία</li>
<li>Δίνει προσοχή σε μια ιστορία και απαντά σε απλές ερωτήσεις σχετικά με αυτή</li>
<li>Χρησιμοποιεί κτητικές αντωνυμίες, μέλλοντα χρόνο και συγκριτικά μορφήματα στις προτάσεις</li>
</ul>
5 εως 6 ετών
<ul>
<li>Ονομάζει 6 βασικά χρώματα και 3 βασικά σχήματα</li>
<li>Ακολουθεί εντολές που αποτελούνται από 3 μέρη</li>
<li>Κάνει ερωτήσεις με το «πως»</li>
<li>Απαντά λεκτικά στο «Γεια» και στο «Τι κάνεις;»</li>
<li>Χρησιμοποιεί παρελθόντα χρόνο και μέλλοντα κατάλληλα</li>
<li>Χρησιμοποιεί συνδέσμους</li>
<li>Έχει αντιληπτικό λεξιλόγιο περίπου 13000 λέξεις</li>
<li>Ονομάζει τα αντίθετα</li>
<li>Ονομάζει διαδοχικά ημέρες της εβδομάδας</li>
<li>Μετρά ως το 30 μηχανικά</li>
<li>Ανταλλάσσει πληροφορίες και κάνει ερωτήσεις</li>
<li>Χρησιμοποιεί προτάσεις με λεπτομέρειες</li>
<li>Αναμεταδίδει με ακρίβεια μια ιστορία</li>
<li>Τραγουδά ολόκληρα τραγούδια και απαγγέλει παιδικά ποιηματάκια</li>
<li>Επικοινωνεί εύκολα με ενήλικες και άλλα παιδιά</li>
</ul>
6 έως 7 ετών
<ul>
<li>Ονομάζει κάποια γράμματα, αριθμούς και νομίσματα</li>
<li>Τοποθετεί κατά σειρά αριθμούς</li>
<li>Κατανοεί το «αριστερά» και το «δεξιά»</li>
<li>Χρησιμοποιεί αυξανόμενα πιο σύνθετες περιγραφές</li>
<li>Απασχολείται με συζητήσεις</li>
<li>Έχει αντιληπτικό λεξιλόγιο περίπου 20000 λέξεων</li>
<li>Χρησιμοποιεί προτάσεις 6 λέξεων περίπου</li>
<li>Κατανοεί τις περισσότερες έννοιες του χρόνου</li>
<li>Απαγγέλει το αλφάβητο</li>
<li>Μετράει ως το 100 μηχανικά</li>
<li>Χρησιμοποιεί περισσότερα μορφολογικά σημάδια καταλλήλως</li>
<li>Χρησιμοποιεί κατάλληλα την παθητική φωνή</li>
</ul>
Τα στάδια αυτά είναι ενδεικτικά, αποτελούν όμως έναν σημαντικό οδηγό, που πρέπει να γνωρίζουν απαραίτητα οι λογοθεραπευτές.
Η γνώση των σταδίων αυτών είναι απαραίτητη για την σωστή αξιολόγηση και ενημέρωση των γονέων.
Από την ομάδα Synopsis