<h1>Εγκεφαλική Παράλυση: τι είναι και πως αντιμετωπίζεται</h1>
Η Εγκεφαλική Παράλυση (ΕΠ) είναι μια πάθηση του κεντρικού νευρικού συστήματος (εγκέφαλος, παρεγκεφαλίδα, νωτιαίος μυελός) και προκαλείται από βλάβες σε κάποιο από τα σημεία του, οι οποίες δεν εξελίσσονται σε βάθος χρόνου. Περιγράφηκε πρώτη φορά από τον Άγγλο χειρούργο William Little το 1860. Η νόσος εκδηλώνεται κυρίως με κινητικές διαταραχές, προβλήματα ομιλίας και ακοής, ενίοτε παρουσιάζεται διανοητική καθυστέρηση και επιληψία. Ταξινομείται στις εξής κατηγορίες ανάλογα με την κλινική εικόνα του ασθενή και την τοπογραφική κατανομή των κινητικών αναπηριών: Ημιπληγία, διπληγία, τετραπληγία, αθετωσική εγκεφαλική παράλυση και αταξική εγκεφαλική παράλυση.
Συμπτώματα
Τα βρέφη με εγκεφαλική παράλυση έχουν μυϊκή αδυναμία, έλλειψη μυϊκού τόνου και, αργότερα, μυϊκή σπαστικότητα και έλλειψη συντονισμού.
Σε ένα παιδί με εγκεφαλική παράλυση, άλλα συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν τη σιελόρροια, δυσλειτουργία ομιλίας, δυσκολία στον έλεγχο της ουροδόχου κύστης ή / και του εντέρου, σπασμωδικές κρίσεις, τρόμος χεριών και αδυναμία εντοπισμού αντικειμένων με επαφή. Τα παιδιά με αυτή τη διαταραχή μπορεί να εμφανίσουν δυσλειτουργία στην όραση συχνότερα από άλλα παιδιά. Συνήθως τα παιδιά με εγκεφαλική παράλυση μπορεί να έχουν μέση ή άνω της μέσης νοημοσύνη. Ωστόσο, μπορεί να υπάρξει ήπια ή σοβαρή διαταραχή της νοητικής λειτουργίας σε ορισμένους ασθενείς.
Η εγκεφαλική παράλυση μπορεί να ταξινομηθεί σε 4 διαφορετικούς τύπους:
<ul>
<li>Σπαστική ΕΠ: χαρακτηρίζεται από δύσκαμπτες κινήσεις και προκαλείται από βλάβη στον κινητικό φλοιό</li>
<li>Αθετωσική ΕΠ: χαρακτηρίζεται από ανεξέλεγκτες κινήσεις και προκαλείται από βλάβη στα βασικά γάγγλια.</li>
<li>Αταξική ΕΠ: χαρακτηρίζεται από κακή ισορροπία και συντονισμό και προκαλείται από βλάβη στην παρεγκεφαλίδα.</li>
<li>Μεικτή ΕΠ: συνδυασμός 2 ή περισσότερων τύπων.</li>
</ul>
Αιτίες
Η εγκεφαλική παράλυση προκαλείται από μη φυσιολογική ανάπτυξη του εγκεφάλου ή από βλάβη στον αναπτυσσόμενο εγκέφαλο. Αυτό συμβαίνει συνήθως πριν από τη γέννηση του παιδιού, αλλά μπορεί να συμβεί κατά τη γέννηση ή στην πρώιμη βρεφική ηλικία. Σε πολλές περιπτώσεις, η αιτία δεν είναι γνωστή. Πολλοί παράγοντες μπορούν να οδηγήσουν σε προβλήματα με την ανάπτυξη του εγκεφάλου. Ορισμένοι από αυτούς περιλαμβάνουν:
<ul>
<li>Γονιδιακές μεταλλάξεις που έχουν ως αποτέλεσμα γενετικές διαταραχές ή διαφορές στην ανάπτυξη του εγκεφάλου</li>
<li>Μητρικές λοιμώξεις που επηρεάζουν το αναπτυσσόμενο έμβρυο</li>
<li>Εμβρυϊκό εγκεφαλικό επεισόδιο, μια διαταραχή της παροχής αίματος στον αναπτυσσόμενο εγκέφαλο</li>
<li>Αιμορραγία στον εγκέφαλο ως έμβρυο ή ως νεογέννητο</li>
<li>Βρεφικές λοιμώξεις που προκαλούν φλεγμονή στον εγκέφαλο ή γύρω από αυτόν</li>
<li>Τραυματική κάκωση του κεφαλιού σε βρέφος, όπως από τροχαίο ατύχημα, πτώση ή σωματική κακοποίηση</li>
<li>Έλλειψη οξυγόνου στον εγκέφαλο που σχετίζεται με δύσκολο τοκετό, αν και η ασφυξία που σχετίζεται με τον τοκετό είναι πολύ λιγότερο συχνή αιτία από ό,τι πιστεύεται ιστορικά</li>
</ul>
Επιδημιολογικά στοιχεία
Η εγκεφαλική παράλυση είναι μια σχετικά σπάνια διαταραχή που επηρεάζει τους άντρες και τις γυναίκες σε ίσο αριθμό. Η United Cerebral Palsy Association εκτιμά ότι μεταξύ 1 στα 1000 και 3 στα 1000 βρέφη αναπτύσσουν εγκεφαλική παράλυση κάθε χρόνο στις Ηνωμένες Πολιτείες. Στην Ελλάδα εκτιμάται ότι γεννιούνται κάθε χρόνο περίπου 150 παιδιά με αυτή τη διαταραχή.
Θεραπεία
Θεραπεία για την εγκεφαλική παράλυση δεν υπάρχει. Στη διάγνωση και θεραπεία της εμπλέκονται αρκετές ιατρικές ειδικότητες (παιδίατροι, νεογνολόγοι, παιδονευρολόγοι, γενετιστές, νευροχειρουργοί, ορθοπεδικοί, κλπ) αλλά και πολλά παραϊατρικά επαγγέλματα (φυσικοθεραπευτές, λογοθεραπευτές, εργοθεραπευτές, ψυχολόγοι, κλπ). Η κλινική εικόνα και οι ικανότητες ενός παιδιού με εγκεφαλική παράλυση μπορούν να βελτιωθούν σε μεγάλο βαθμό, με ειδικές παρεμβάσεις όπως:
Ένα σημαντικό μέρος της αποκατάστασης για άτομα με εγκεφαλική παράλυση είναι η Φυσικοθεραπεία, η οποία επικεντρώνεται στην ανάπτυξη και επανεκπαίδευση των κινήσεων όσο πιο κοντά στα φυσιολογικά πρότυπα. Ορισμένες φορές ενδείκνυται η χρήση βοηθημάτων όπως νάρθηκες, ορθοστάτες, αμαξίδια κτλ. Υπάρχουν πολλές νευροαναπτυξιακές τεχνικές όπως η Bobath, η PNF, η Vojta, η ιπποθεραπεία, ειδικές τεχνικές υδροθεραπείας κα. Επιπλέον, είναι αναγκαίο να διατείνονται οι σπαστικές μυϊκές ομάδες και να ενδυναμώνονται οι ανταγωνίστριές τους έτσι ώστε να μειωθούν οι συγκάμψεις και οι μόνιμες παραμορφώσεις.
Σκοπός της Εργοθεραπείας είναι να βοηθήσει το άτομο μέσω στοχοκατευθυνόμενων δραστηριοτήτων και θεραπευτικών μεθόδων, να πραγματοποιεί τις καθημερινές του δραστηριότητες, φτάνοντας το μέγιστο βαθμό αυτονομίας του. Η εργοθεραπευτική παρέμβαση έχει ως κύριο μέλημά της την ενίσχυση των παιδιών προκειμένου να ενταχθούν ομαλά και πλήρως στο σχολικό περιβάλλον και να αναπτύξουν τις κοινωνικές τους δραστηριότητες.
Συγκεκριμένα βοηθάει στη βελτίωση του ελέγχου στάσης και ισορροπίας (π.χ. καθιστή θέση), την ανάπτυξη της λειτουργικότητας του άνω άκρου (αδρή – λεπτή κίνηση) και την επίτευξη της αυτονομίας του ατόμου στις δραστηριότητες καθημερινης ζωης (σίτιση, ένδυση – απόδυση, τουαλέτα κλπ.).
Η σωστή χρήση προσαρμοσμένου εξοπλισμού και οι προσαρμογές στο χώρο (σπίτι, σχολείο) είναι ένα σημαντικό μέρος της εργοθεραπευτικής παρέμβασης, που προσπαθεί να δημιουργεί ένα λειτουργικό περιβάλλον για το παιδί με εγκεφαλική παράλυση.
Η Λογοθεραπεία αποτελεί ένα σημαντικό μέρος της εργασίας που γίνεται στα κέντρα αποκατάστασης παιδιών με εγκεφαλική δυσλειτουργία. Περίπου 65 – 70% των παιδιών αυτών παρουσιάζουν κάποια δυσκολία στην ομιλία. Οι δυσκολίες ποικίλουν από ελαφρές ανωμαλίες της άρθρωσης, όπως μια ελαφρά δυσαρθρία έως και την τέλεια έλλειψη προφορικού λόγου. Ο σκοπός είναι να αποκτήσει το παιδί όσο το δυνατόν μεγαλύτερο έλεγχο επί των οργάνων της ομιλίας, ώστε να μπορεί να μιλά ελεύθερα και να εκφράζει τις ανάγκες του.
<blockquote>
Δεν υπάρχει φαρμακευτική αγωγή, η οποία να &quot;θεραπεύει&quot; την εγκεφαλική παράλυση, καθώς οι εγκεφαλικές βλάβες είναι μη-αναστρέψιμες. Εντούτοις, κατηγορίες φαρμάκων όπως τα αντιεπιληπτικά/μυοχαλαρωτικά είναι σημαντικά βοηθήματα για τον περιορισμό των σπασμών ή/και αντιχολινεργικά φάρμακα, που μπορούν να βοηθήσουν στον έλεγχο της ακράτειας ούρων.
</blockquote>
Σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορεί να γίνει χειρουργική επέμβαση για να επιμηκύνει και να μεταφέρει τένοντες σε ασθενείς που έχουν σοβαρές μυϊκές συσπάσεις που σχετίζονται με εγκεφαλική παράλυση. Αυτή η διαδικασία μπορεί να γίνει σε αρκετές περιοχές του σώματος, συμπεριλαμβανομένων των αγκώνων, των ώμων και της ράχης της φτέρνας.
Νευροπλαστικότητα
Η εγκεφαλική παράλυση είναι μια κατάσταση που διαρκεί όλη τη ζωή, πράγμα που σημαίνει ότι η εγκεφαλική βλάβη που την προκαλεί δεν θα υποχωρήσει με την πάροδο του χρόνου. Ωστόσο, είναι σημαντικό να θυμόμαστε, ότι ο εγκέφαλος διαθέτει νευροπλαστικότητα, δηλαδή την ικανότητα να επανασυνδέεται και να αναθέτει τις λειτουργίες που έχουν πληγεί σε μη κατεστραμμένες περιοχές του εγκεφάλου.
<blockquote>
Μέσω της εντατικής εκπαίδευσης, που επικεντρώνεται σε πολλές επαναλήψεις, τα άτομα με εγκεφαλική παράλυση μπορούν να βελτιώσουν κυρίως τις κινητικές τους δεξιότητες.
</blockquote>
Επιπλέον, η πρώιμη παρέμβαση είναι το κλειδί για τη βελτίωση των κινητικών λειτουργιών, επειδή οι εγκέφαλοι των παιδιών έχουν μεγαλύτερα επίπεδα πλαστικότητας από τους εγκεφάλους των ενηλίκων.
Από την ομάδα Synopsis
Αγγελίνα Χατζάκη, Εργοθεραπεύτρια