Ως τεκμηριωμένη παρέμβαση, η συστημική ψυχοθεραπεία προσφέρει μια ολοκληρωμένη προσέγγιση στη θεραπεία της ψυχικής υγείας, δίνοντας έμφαση στη σημασία των αλληλεπιδράσεων ενός ατόμου εντός των οικογενειακών και κοινωνικών του δικτύων. Αυτή η μορφή ψυχοθεραπείας βασίζεται στην ιδέα ότι η συμπεριφορά και η ψυχολογική ευημερία ενός ατόμου επηρεάζονται από το σύστημα σχέσεων στο οποίο ανήκει. Διερευνώντας τις δυναμικές που αναπτύσσονται μέσα σε συστήματα όπως οικογένειες, ζευγάρια και άλλες σχεσιακές μονάδες, η συστημική ψυχοθεραπεία επιδιώκει να διευκολύνει την κατανόηση, να αντιμετωπίσει δυσλειτουργίες και να ενθαρρύνει πιο υγιή πρότυπα αλληλεπίδρασης.

Το παρόν άρθρο εμβαθύνει στην εμπειρική έρευνα για να αναδείξει την αποτελεσματικότητα της συστημικής ψυχοθεραπείας, ενώ παράλληλα προσδιορίζει συγκεκριμένες ομάδες ασθενών που μπορούν να επωφεληθούν περισσότερο από αυτή τη θεραπευτική προσέγγιση.

Κατανοώντας τη Συστημική Ψυχοθεραπεία

Η συστημική ψυχοθεραπεία, γνωστή και ως οικογενειακή θεραπεία ή θεραπεία συστημάτων, λειτουργεί με βάση την αρχή ότι τα άτομα γίνονται καλύτερα κατανοητά μέσω των σχέσεών τους με τους άλλους. Οι θεραπευτές που χρησιμοποιούν αυτή την προσέγγιση εξετάζουν πώς διάφορα συστήματα - συμπεριλαμβανομένων των οικογενειών, των κοινωνικών ομάδων και των ευρύτερων κοινωνικών δομών - επηρεάζουν και επηρεάζονται από τα προβλήματα του ατόμου. Εξετάζοντας τα πρότυπα συμπεριφοράς και επικοινωνίας εντός αυτών των συστημάτων, οι επαγγελματίες μπορούν να εντοπίσουν και να αντιμετωπίσουν υποκείμενα προβλήματα που συμβάλλουν στην ψυχολογική δυσφορία.

Η συστημική θεραπεία μπορεί να πάρει πολλές μορφές, όπως δομική, στρατηγική ή αφηγηματική θεραπεία, καθεμία με διακριτές τεχνικές σχεδιασμένες να επιφέρουν συστημική αλλαγή. Αυτή η θεραπευτική προσέγγιση είναι ευέλικτη, εφαρμόσιμη σε ατομικά, ζευγάρια και οικογενειακά πλαίσια, και χρησιμοποιείται για την αντιμετώπιση ενός ευρέος φάσματος ψυχολογικών καταστάσεων, συμπεριλαμβανομένων σχεσιακών ζητημάτων, ψυχικών διαταραχών, κατάχρησης ουσιών και προκλήσεων που σχετίζονται με μεταβατικές περιόδους της ζωής.

Η Βάση των Αποδείξεων

Πολυάριθμες μελέτες έχουν διεξαχθεί για να αξιολογήσουν την αποτελεσματικότητα της συστημικής ψυχοθεραπείας σε διάφορα πλαίσια και πληθυσμούς. Για παράδειγμα, η ανασκόπηση του Carr (2009) συνέθεσε αποτελέσματα από ελεγχόμενες δοκιμές σχετικά με συστημικές παρεμβάσεις για προβλήματα που εστιάζουν στα παιδιά, τονίζοντας τη θετική επίδραση που μπορεί να έχει η οικογενειακή θεραπεία σε προβλήματα συμπεριφοράς, ΔΕΠΥ και κατάχρηση ναρκωτικών σε παιδιά και εφήβους.

1. Ζευγάρια και Συζυγικές Συγκρούσεις: Η έρευνα έχει επίσης δείξει ότι η συστημική ψυχοθεραπεία είναι επωφελής για ζευγάρια που αντιμετωπίζουν δυσκολίες στη σχέση τους. Σε μια μελέτη των Lebow et al. (2012), βρέθηκαν στοιχεία για την αποτελεσματικότητα της θεραπείας ζευγαριών, με σημαντικές βελτιώσεις στην ικανοποίηση από τη σχέση και τις δεξιότητες επικοινωνίας μεταξύ των συμμετεχόντων.
   
   
2. Εξωτερικευμένες Διαταραχές Εφήβων: Μια συστηματική ανασκόπηση από τους von Sydow et al. (2013) αξιολόγησε την αποτελεσματικότητα των συστημικών παρεμβάσεων για εξωτερικευμένες διαταραχές σε παιδιά και εφήβους. Η ανάλυση κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι συστημικές θεραπείες απέφεραν θετικά αποτελέσματα, όπως μείωση της αντικοινωνικής συμπεριφοράς και βελτίωση της οικογενειακής λειτουργικότητας.
   
   
3. Ψυχικές Διαταραχές σε Ενήλικες: Η συστημική θεραπεία έχει επίσης αποδειχθεί αποτελεσματική για ενήλικες που αντιμετωπίζουν διάφορα προβλήματα ψυχικής υγείας. Μια μετα-ανάλυση από τους von Sydow et al. (2010) εξέτασε τυχαιοποιημένες ελεγχόμενες δοκιμές που μελέτησαν τη συστημική θεραπεία σε ενήλικες ασθενείς, βρίσκοντας υποστήριξη για την αποτελεσματικότητα αυτών των παρεμβάσεων σε καταστάσεις όπως η κατάθλιψη, το άγχος και τα συζυγικά προβλήματα.

Ποιοι Ωφελούνται Περισσότερο;

Η συστημική ψυχοθεραπεία έχει ένα ευρύ φάσμα εφαρμογών, ωστόσο, ορισμένες ομάδες επωφελούνται ιδιαίτερα από αυτή την προσέγγιση:

• Παιδιά και έφηβοι που παρουσιάζουν προβλήματα συμπεριφοράς ή ψυχικής υγείας στο πλαίσιο της οικογένειας.
• Ζευγάρια που αντιμετωπίζουν σχεσιακές προκλήσεις ή επιθυμούν να βελτιώσουν την οικειότητα και την επικοινωνία τους.
• Οικογένειες που βιώνουν σημαντικές μεταβάσεις ή διαχειρίζονται στρεσογόνους παράγοντες που επηρεάζουν ολόκληρο το σύστημα, όπως ασθένεια ή απώλεια.
• Άτομα με διαταραχές που μπορούν να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά μέσω μιας προσέγγισης που περιλαμβάνει την οικογένεια, όπως διατροφικές διαταραχές ή διαταραχές που σχετίζονται με τη χρήση ουσιών.

Τελικές Σκέψεις

Οι εμπειρικές μελέτες υπογραμμίζουν την αποτελεσματικότητα της συστημικής ψυχοθεραπείας ως σημαντικού τρόπου θεραπείας για ένα ευρύ φάσμα ψυχολογικών και διαπροσωπικών προκλήσεων. Δίνει έμφαση στη σημασία της εξέτασης του πολύπλοκου ιστού σχέσεων στον οποίο βρίσκονται τα άτομα. Τόσο για τους θεραπευτές όσο και για τους πελάτες, η συστημική ψυχοθεραπεία παρέχει ένα βαθύ μέσο για την εξερεύνηση και την επιδιόρθωση των σχεσιακών πλαισίων που είναι κεντρικά για την ευημερία κάποιου.

Από την Ομάδα Synopsis 

Βιβλιογραφικές Αναφορές

1. Carr, A. (2009). The effectiveness of family therapy and systemic interventions for child-focused problems. Journal of Family Therapy, 31(1), 3-45.
2. Lebow, J., Chambers, A. L., Christensen, A., & Johnson, S. M. (2012). Research on the treatment of couple distress. Journal of Marital and Family Therapy, 38(1), 145-168.
3. von Sydow K, Retzlaff R, Beher S, Haun MW, Schweitzer J. The efficacy of systemic therapy for childhood and adolescent externalizing disorders: a systematic review of 47 RCT. Fam Process. 2013 Dec;52(4):576-618. doi: 10.1111/famp.12047. Epub 2013 Sep 11. PMID: 24102196.
4. von Sydow, K., Beher, S., Schweitzer, J., & Retzlaff, R. (2010). The efficacy of systemic therapy with adult patients: a meta-content analysis of 38 randomized controlled trials. Family Process, 49(4), 457-485.